خاطرات خوب يا بد، اما ماندني
حضور پسران جوان کشور در بهترين دوران عمر خود، به مدّت دو سال در نيروهاي مسلّح، از اهميت خاصّي برخوردار است و بايد بيش از گذشته به آن اهميت داد. توجّه به موارد روان‌شناختي و ويژگي‌هاي دوران سربازي، از جمله نکاتي است که بايد مورد ارزيابي و بررسي برنامه‌ريزان و فرمانده‌هاي ارشد قرار گيرد، تا يک جوان، با انگيزه و رغبت بيشتري، وارد خدمت سربازي شود و هرگز آن را يک اجبار و تحميل و مانع ترقّي و پيشرفت خود، تلقّي نکند. با توجّه به جنبه‌هاي مختلف دوران خدمت، اين نگرش‌ها و تفکّرات (اعم از مثبت و منفي)، در ابعاد روحي، تربيتي و اجتماعي يک جوان، خواه‌ناخواه، تأثير خواهند گذاشت.که در اين مقاله، به بررسي اين ويژگي‌هاي مثبت و منفي دوران سربازي و تأثير آنها بر بهره‌وري در زندگي مي‌پردازيم.
جنبه‌هاي مثبت
الف. اثرات سازنده فردي
1. تجربه زندگي مستقل و دور از خانواده:
در دوران سربازي، ارتباط آزادانه و وابستگي روزمرّه جوان با خانواده‌اش گسسته مي‌شود و در واقع، براي اوّلين بار، زندگي مستقل را تجربه مي‌کند. پس دوران سربازي، غالباً اوّلين تجربه زندگي مستقلّ يک جوان است که دنيايي جديد را فراروي او قرار مي‌دهد. اين تحوّل، اوّلين درس زندگي براي يک جوان است که سبب مي‌شود ميزان وابستگي‌اش به محيط خانواده، به تدريج، کمتر شود و براي زندگي مستقل، کاملاً آمادگي پيدا کند.
2. مقابله با سختي‌ها و افزايش قدرت تحمّل : سرباز، از لحظات اوّليه طلوع صبح، بر خلاف ميل باطني‌اش بيدار مي‌شود و در حين انجام دادن وظايف روزانه‌اش، هرگز به دلخواه خود نمي‌تواند کاري انجام دهد. محدوديت‌هاي زندگي سخت و در مواردي طاقت‌فرساي دوران آموزش نظامي، روحيه آسيب‌پذير يک جوان را پخته و آبديده مي‌کند و اراده او را در مقابله با سختي‌هاي زندگي، استحکام مي‌بخشد.
3. تمرين زندگي با کمترين امکانات (قناعت): در زندگي سربازي، معمولاً حقّ انتخاب، از سرباز سلب مي‌شود. سرباز، در اين دوره، چه از نظر آرايش و لباس و پوشش و چه از جنبه تغذيه و تفريح و چه از جهت دسترسي به امکانات رفاهي و ارتباطي، تابع شرايط و امکانات خاصّ زماني و مکاني است. در واقع، قناعت در زندگي، چيزي جز اين قاعده نيست که آدمي در برابر امکانات متنوّع و رنگارنگ زندگي، به کمترينِ آن رضايت دهد و از افراط و تفريط بپرهيزد .
سربازي، بهترين مَحَک و معيار قناعت و بهره‌وري و آشنايي با زندگي در شرايط سخت است.
4. نظم‌پذير شدن: بيداري صبحگاهي يک سرباز، در ساعت معيني انجام مي‌گيرد و از همان لحظه، تمام اوقات روزانه‌اش طبق برنامه پيش‌بيني شده، انجام مي‌شود. بعد از اتمام دوره آموزشي نيز همه امور و وظايف روزانه‌اش تحت برنامه خاصي است. اين نوع زندگي منظّم او را با نظم و انضباط، مأنوس مي‌کند و ضمن آن که روحيه او را در پذيرش نظم، انعطاف‌پذير مي‌سازد، انگيزه و علاقه‌اش را نيز به نظم، متمايل مي‌کند و برمي‌انگيزد. وظايف روزانه يک سرباز از ضمانت اجرايي برخوردار است و او ، چنانچه از وظايفي که بر عهده او گذاشته شده، سرپيچي کند متناسب با تخلّف خود، تنبيه خواهد شد. با اين شيوه زندگي، مي‌توان ادّعا نمود که دوره سربازي، يک جوان را با قاعده قانون‌محوري زندگي اجتماعي و احترام به قوانين اجتماعي، هر چه بيشتر آشنا مي‌سازد.
6. افزايش حسّ مسئوليت‌پذيري: افراد هر جامعه‌اي که بر قاعده دو ويژگي «قانون و نظم» اداره شود، خود‌به‌خود، متعهّد به پذيرش و اجراي اين نظم و قانون مي‌شوند. اين تعهّد، همان حسّ مسئوليت‌پذيري است که همه جوانان و بويژه پسرها، در زندگي اينده خود، شديداً به آن، نيازمندند.
علاوه بر مواردي که اشاره گرديد، از جمله آثار سازنده و مثبت سربازي در جنبه‌هاي فردي، مي‌توانيم به نکات زير هم اشاره کنيم: بيدار نمودن روحيه حميت و جوانمردي؛ توجّه به سلامت جسم و حفظ کارايي بدن؛ تقويت خوداتّکايي و شجاعت؛ آگاهي از توانايي‌هاي شخصي (روحي و جسمي).
ب. اثرات سازنده اجتماعي
1. افزايش حسّ تعلّق سرزميني: نقطه آغاز روحيه سلحشوري، دوران سربازي است. يک جوان، مي‌داند که نيروي دفاعي کشور، همواره بايد آماده و فعّال باشد، لذا در ايامي که او در دوران خدمت به سر مي‌بَرَد، خود را نيروي وابسته به قدرتي به وسعت يک کشور تصوّر مي‌کند که در صورت هجوم دشمنان به کشور، با شور و اشتياق فراوان، در صف رزمندگان قرار مي‌گيرد. و بر همين اساس، روحيه حميت و جوانمردي و شجاعت او نيز متبلور و متجلّي مي‌شود.
2. تقويت روحيه ايثار و کمک به همنوعان: گاهي شاهد بوده‌ايم که در اثر بلاياي طبيعي (مانند زلزله و يا سيل)، گروه‌هايي از نيروهاي نظامي، با حضور سربازان، به کمک مردم آسيب‌ديده مي‌شتابند. با پوشيدن لباس سربازي، پيوند عاطفي سرباز و مردم، خود‌به‌خود، ايجاد شده است و در اين گونه حوادث، فرصت بروز و ظهور پيدا مي‌کند. و ممکن است تبديل به يکي از ويژگي‌هاي اخلاقي و شخصيتي او در تمام مدّت عمرش شود.
3. تمرين مدارا و بردباري در برخورد با ديگران:
يکي از خصوصيات زندگي سربازي، آن است که گروهي با آداب و سنّت‌ها و عقايد و سليقه‌ها و تربيت‌هاي مختلف، دور هم جمع مي‌شوند و مجبورند که يکديگر را تحمّل کنند.
اين نوع زندگي اجتماعي، براي يک جوان، ممارست و تمريني است که ديگران را با هر گونه روحيه و تفکّري تحمّل کنند و آن را با بردباري بپذيرند و روش مداراگونه‌اي با ديگران پيش گيرند.
جنبه‌هاي منفي
معمولاً هيچ نوع زندگي اجتماعي آرماني يا ايده‌آلي وجود ندارد و به عنوان نمونه، بسياري از زمينه‌هاي ارتکاب جرم، در محيط‌هاي اجتماعي ايجاد مي‌شوند. در هر حال، دوران سربازي هم عاري از آثار منفي نيست، که در ادامه، به برخي از آن آثار منفي، اشاره مي‌کنيم:
1. عدم استفاده کارآمد از نيروهاي وظيفه بر اساس تخصّص آنها: ارتش و يا نيروهاي مسلّح، سازماني گسترده با شرح وظايف متعدّد و مختلف است و آن قدر ظرفيت کاري دارد که نيروهاي متخصّص وظيفه (سرباز) را جذب کند و ميزان کارايي و اثربخشي آنان را افزايش دهد. البته، در حال حاضر هم استفاده از تخصّص‌هاي سربازان و يا کارکنانِ وظيفه، کم و بيش وجود دارد؛ امّا در حدّي محدود و معدود است و بايد زمينه‌هاي توسعه آن را فراهم ساخت.
2. تخريب ذهنيت جوان‌ها نسبت به نيروهاي مسلّح و دفاع: محيط نيروهاي مسلّح، از نظر روان‌شناختي، ويژگي‌هاي خاصّ خودش را دارد و بايد اين ويژگي‌ها، محترم و محفوظ باقي بماند و هرگز مورد تحليل غيرکارشناسانه قرار نگيرد. مسئله اين جاست که گاهي اِعمال قدرت و استحکام و قاطعيت و جديت، جايش را به اهانت و سختگيري‌هاي سليقه‌اي و بي‌منطق مي‌دهد. در چنين صورتي، احساسات جوانان، جريحه‌دار مي‌شود و روحيه آنها سرکوب و شخصيت و احترامشان ناديده گرفته مي‌شود.
3. افزايش رفتارهاي ناهنجار اجتماعي: معمولاً در محيط‌هايي که تربيت و کنترل صحيح بر روي سربازان صورت نمي‌گيرد، پاره‌اي از ناهنجاري‌هاي رفتاري، مانند: بددهاني و اعتياد به سيگار و سهل‌انگاري در عبادات يا تضعيف مباني اعتقادي در ميان آنان افزايش مي‌يابد. دوري جوان از خانواده، مشکلات اقتصادي، محدوديت‌هاي خاص ّ خدمت سربازي مشکلات خانوادگي، نگراني‌هاي اشتغال بعد از سربازي، الگوگيري از همسالان بزهکار و بسياري دلايل ديگر، از جمله زمينه‌هاي مستعدّي است که جوان را به سمت اعتياد، عصبانيت و بروز خشم و بددهاني و کاهلي در عبادات، مي‌کشاند. آگاهي و هوشياري و خويشتنداري شخصي اوست و ايمان و توکّلي که او را از لغزش‌ها حفظ کنند .
|
توسط : مشاورفا در تاریخ : 26-05-1394, 01:28 بازدیدها : 935
مطالب مشابه :
بازدید کننده گرامی ، بنظر می رسد شما عضو سایت نیستید
پیشنهاد می کنیم در سایت ثبت نام کنید و یا وارد سایت شوید .
پیشنهاد می کنیم در سایت ثبت نام کنید و یا وارد سایت شوید .
