برای کودکی که به تدریج وارد سنین پر التهاب نوجوانی می شود، حضور در جمع دوستان و نفوذ آنها ، تدریجاً مهم و ارزشمند می شود و در بیشتر مواقع احساس می کند که ارزش و اهمیت آنها از پدر و مادرش – حتی یک پدر و مادر خوب – نیز بیشتر است.

اما پذیرفتن چنین چیزی برای پدر و مادرها بسیار سخت است. آنها تاکنون عادت داشته اند در مورد نحوه زندگی کودکشان تصمیم گیرنده اصلی باشند ولی این طبیعی است که جوانان و نوجوانان خود بخواهند درباره آینده شان تصمیم بگیرند. آنها آنچه را که از گروه دوستان اتخاذ شود خواهند پذیرفت: مثل مدل لباس، وضع ظاهری و نقطه نظرات آنها و اگر دوستان به یک گروه موسیقی علاقه مند باشند نوجوان شما هم آن گروه را دوست خواهد داشت؛ اگر دوستان تصمیم بگیرند که به عنوان مثال کفش ورزشی یکسان یا کت و کاپشنی مخصوص بپوشند نوجوان شما هم آن را خواهد پوشید و اگر چنین کفش یا لباسی نداشته باشد مصرانه از شما خواهد خواست که آن را برایش خریداری کنید. ستایش خوانندگان پاپ یا شخصیت های ورزشی به طور موقت بخشی کاملاً مشترک از دوران نوجوانی همه نوجوانان و همچنین قسمتی از تلاش آنها برای یافتن هویت بزرگسالی خود است.

برای اغلب نوجوانان هیچ چیز بدتر از آن نیست که همسن و سال هایشان متفاوت با آنها باشند یا این که در مقابل آنها احساس شرمندگی و سرافکندگی کنند. این موضوع فقط در مورد پوشش مصداق ندارد بلکه مسائل دیگری از قبیل موی بلند یا زیورآلاتی که استفاده می شود و... هم مصداق این اصل هستند. نوجوانتان از شما می خواهد به او اجازه دهید تا مانند بقیه باشد و یا بدتر از همه، ممکن است بدون اطلاع شما این کار را بکند.

سعی کنید بپذیرید که نوجوان شما مجبور است خودش را با گروه دوستانش تطبیق دهد و هرگونه اجباری مبنی بر متفاوت بودن با آنها باعث بروز غم بزرگی در او خواهد شد. ممکن است شما تشخیص دهید که فلان کفش یا فلان مدل مو مناسب نوجوانتان نیست اما مطمئناً شما نمی خواهید فرزندتان در برابر دوستانش سرافکنده و یا مسخره شود.

تا آنجا که امکان دارد به نوجوانتان اجازه دهید لباس یا فرم موی خود را خودش انتخاب کند حتی اگر انتخاب او مطابق سلیقه شما نباشد. اما تغییرات ماندگار مانند خالکوبی یا جراحی های زیبایی غیر ضروری ، مقوله دیگری هستند.

پس از تغییر مد، این تغییرات به راحتی از از بین نمی روند. بنابراین به نوجوانتان بگویید که این کارها با تراشیدن سر یا رنگ کردن مو فرق دارد و نیازمند دقت بیشتری است. اگر او پذیرفت که از چنین مدهایی پیروی نکند که هیچ وگرنه شما این حق را دارید که به عنوان پدر و مادر بر انجام ندادن کاری توسط فرزند نوجوانتان اصرار بورزید.

فراموش نکنید نوجوانان هنوز هم نیازمند آن هستند که والدینشان حد و مرزهایی برایشان تعیین نمایند.

اگر کودکان در سنین قبل از نوجوانی عادت داشته باشند که در امور روزانه خانه به سایر اعضای خانواده کمک کنند احتمال این که در نوجوانی با مشکلات هم سن و سال های خود، روبرو شوند کمتر است.

با این حال طبیعت نوجوانی اقتضا می کند که از زیر انجام کارها شانه خالی کند و حتی از انجام دستورات بزرگترها سرباز زند. پس در مورد نوع کارهایی که نوجوانتان می تواند در خانه انجام دهد با او مشورت و گفت و گو کنید. یک پسر نوجوان ممکن است به انجام برخی کارها مثل وجین کردن باغچه رضایت دهد. اما از شستن ظرف ها متنفر است. یک دختر نوجوان نیز امکان دارد برخی کارها ( مثل انجام خرید خانه ) را بپذیرد اما در برابر تقاضای شما برای نگهداری از بچه های کوچکتر در خانه، ایستادگی خواهد کرد. همچنین اگر از نوجوانتان بخواهید کاری را در زمانی که او مایل است و به شیوه ای که خودش پیشنهاد می کند انجام دهد، نتیجه مناسبتری خواهید گرفت. ممکن است چنین چیزی باعث عصبانیت یا ناراحتی شما شود اما اگر می خواهید فرزندتان کاری را همین الان و طبق خواست شما انجام دهد مطمئن باشید دفعه بعد او اصلاً این کار را تکرار نمی کند و خود را کنار خواهد کشید. همچنین برای مثمر ثمر بودن بهتر است با کمی خونسردی خواسته خود را مطرح کنید و پس از پایان کار هم یادتان باشد که از او به خاطر زحمتی که کشیده تشکر نمایید.

یکی از مشکلات پدر و مادرها ، نوجوانان شلختگی آنها است. والدین از این که می بینند مثلاً روپوش مدرسه کف هال افتاده یا حوله حمام همان طور خیس ، کنار درِ دستشویی یا حمام روی زمین رها شده یا فنجان چایی – که از شدت بی توجهی کپک زده - در گوشه اتاق فرزندشان روی زمین افتاده است، به شدت عصبانی می شوند.

بهتر است ابتدا به یاد دوران نوجوانی خودتان بیافتید. به احتمال زیاد به یاد خواهید آورد که در آن دوران، نظم و ترتیب اهمیت زیادی در زندگی شما نداشته است. حقیقت این است که نوجوانان نمی خواهند با شلختگی های خود شما را آزار دهند. گرچه ممکن است باور این حقیقت سخت باشد. در واقع علت اصلی این آشفتگی و شلختگی این است که ذهن و فکر آنها جای دیگری است. یک نوجوان اسرار زیادی دارد و به همان مقدار هم از نگرانی و اضطراب زیادی برخوردار است و پس مانده انرژی احساس اش آنقدر نیست که بتواند در مورد رفتار روزانه اش به قدر کافی دقت کند که مثلاً جوراب کثیفش را در ماشین لباسشویی بگذارد و یا وقتی جوراب تمیز پیدا نکرد پدر مادرش را مقصر نداند و به آنها پرخاش نکند.

معمولاً پدر و مادرها از راه های مختلفی با این مشکل نوجوانان کنار می آیند ؛ برای برخی از آنها مرتب کردن وسایل مربوط به نوجوانشان مسأله ای نیست و آن را دنباله همان مراقبت زمان کودکی می دانند که تاکنون با رضایت خاطر انجام داده اند. پدر و مادرهای دیگر سعی می کنند فرزندان جوانشان را به اطاعت دستورات و پذیرش مسئولیت بیشتر وادار کنند. صرف نظر از این که کدامیک از این دو دیدگاه و دو راهکار درست و کدامیک غلط است ، شکی نیست که والدین نوع اول، مشاجره و درگیری کمتری با فرزندشان دارند، اگر شما تصمیم داشته باشید که نظم و ترتیب را به نوجوانتان بیاموزید باید بدانید که بهترین راه آن است که به آنها اجازه دهید نتایج طبیعی این نظم و ترتیب را تجربه کنند. در نتیجه آنها به سرعت درک خواهند کرد که در آشفتگی و به هم ریختگی نمی توانند وسایلشان را پیدا کنند. آیا یک لباس کثیف می تواند خودش را به ماشین لباسشویی برساند؟ اما با کمال تأسف باید گفت این به آن معنا نیست که نوجوانان وقتی می بینند والدینشان وسائل آنها را مرتب کرده اند از آنها تشکر می کنند و عهد می بندند که شیوه خود را تغییر دهند، بلکه این احتمال بیشتر است که آنها از کوره در رفته و با شما که اتاقشان را تمیز و مرتب کرده اید تندی کنند.

مشکل دیگر وقتی بروز می کند که پدر و مادر به عنوان حد و مرز، تمیزی اتاق فرزند نوجوانشان را به او تحمیل کنند. عاقلانه ترین راه این است که بپذیرید آنجا محلی خصوصی برای اوست و وی حق دارد هر طور که مایلد آنجا را اداره کند. تا زمانی که در اتاق بسته است نباید نگرانی داشته باشید. اگر بقیه خانه مرتب و تمیز باشد نوجوان هم تصمیم می گیرد که حداقل هر از گاهی اتاقش را تمیز کند. در عین حال شما هنوز هم می توانید از او بخواهید که قسمت های دیگر خانه را که همه اعضای خانواده در آن سهم مساوی دارند، آشفته و به هم ریخته نکند.

در بخشی از دوران نوجوانی ، شخص نوجوان حساسیت شدیدی به ظاهر خود پیدا می کند: تغییرات ظاهری بدن، روییدن موهای زائد و جوش های متعدد پوستی ؛ تعجبی ندارد که او وقت زیادی را جلوی آینه صرف کند! اگر یک فرد جوان با این تغییراتی که در خود می بیند خوشحال نشود – که عده بسیار کمی از این وضعیت راضی هستند – اعتماد به نفس او ضربه خواهد خورد.

والدین باید تلاش کنند از مسخره کردن ظاهر نوجوانشان خودداری کنند حتی اگر منظوری جز شوخی با او نداشته باشند. زیرا همین طعنه ها و حرف ها باعث می شود که او آنها را به دل بگیرد و عمیقاً سرخورده شود. همچنین اشتباه است که به آنچه نوجوانتان اهمیت می دهد – هر چند آن چیز برای شما احمقانه باشد – بی اهمیتی نشان دهید. ممکن است او معتقد باشد که باید بینی اش را جراحی پلاستیک کند، در حالی که از نظر دیگران بینی او هیچ ایرادی ندارد. شما می توانید همین نکته را به او متذکر شوید و سعی کنید توضیح دهید که جزئیاتی که ما در مورد خودمان به آنها توجه می کنیم، به ندرت مورد توجه سایرین قرار می گیرد. اما اگر صورت فرزندتان به شکل وحشتناکی پر از جوش های غرور جوانی شود، واضح است که اعتماد به نفس او متزلزل می گردد اما پزشک خانوادگی شما می تواند برای او نسخه ای تجویز کند و این جوش ها را از بین ببرد.

مسلم است که نوجوان می تواند احساس بهتری نسبت به خودش داشته باشد – و ایضاً اعتماد به نفس بالاتر – که بهتر بتواند با مشکلات موقت دوران نوجوانی کنار بیاید.

* برای نوجوانان توضیح دهید که هر نوجوانی نگران ظاهر خودش است و عده کمی وجود دارند که کاملاً از خودشان راضی باشند. با او از خاطره های دوران نوجوانی خودتان و نگرانی های مشابهی که داشتید صحبت کنید (مثل جوش صورت) و بگویید که اکنون از آن مشکلات هیچ اثری باقی نمانده و نگرانی شما کاملاً بی مورد بوده است.

* به تمجیدهای خود از ظاهر او ادامه دهید. این که به عنوان مثال بگویید: « ظاهر تو کامل و بی عیب به نظر می رسد » اما در عین حال کنترل این تعریف ها را هم در دست داشته باشید. طبق توصیه قدیمی ها: « اگر حرف خوبی برای گفتن نداری، ساکت باش! »

* از انگ زدن به نوجوانتان خودداری کنید اظهاراتی از قبیل: « هیچوقت آن طور که از تو می خواهم کاری را انجام نمی دهی» یا « تو همیشه مرا عصبانی می کنی » ممکن است چنین احساسی را برای یک نوجوان پدید آورد که سعی و کوشش او هیچ ارزشی ندارد.

* بخشی از نوجوانی، چالش با عقاید والدین است. بسیاری از نوجوانان آماده اند که مشاجره را انتخاب کنند و در برابر مسائلی که می داند نظر والدینشان نسبت به آنها تغییر ناپذیر است، سرزنش و توبیخ شوند. ممکن است که به نظر شما آنها فردی ساده لوح و بی تجربه به نظر برسند اما مهم این است که شما به تله ای نیافتید که با استفاده از این فرصت و این احساس، با به رخ کشیدن دانش و مهارت بالاتر خود او را تحقیر کنید. والدین عاقل مراقب اند که با سخنانی مثل « من می دانم تو چه نظری داری و آن را قبول دارم » دم به این تله ندهند.

* به همه نشان دهید که می توانید در طول سنین نوجوانی فرزندتان رابطه خود را با او حفظ کنید. و برای نظراتش احترام قائل شوید ؛ به او نشان دهید که می توان احساسات خود را بروز داد بدون این که منجر به مشاجره شود.

* هیچگاه در برابر دوستان فرزندتان به او نگویید که مثلاً « گفته بودم وسایلت را مرتب کنی » یا « مطمئن باش نمی گذارم با این لباس از خانه خارج شوی».

* یک سری برنامه های متنوع به نوجوانتان عرضه کنید مثل رفتن به تئاتر، گالری های هنری، مسابقه فوتبال، کلاس زبان و ... به این ترتیب او می بیند که از فرصت انتخاب گسترده ای از میان فعالیت های مختلف و جذابیت های زندگی برخوردار است.

* به او توضیح دهید که مایلید با شما در مورد مدرسه اش، دوستان و یا سرگرمی های مورد علاقه اش صحبت کند. به این طریق دیگر نمی توان گله کرد که او با شما حرفی برای گفتن ندارد